سوء تفاهم مجازی

این مقاله را در شماره 277 ماهنامه باران از سایت اوقاف مشاهده کنید…

نشریه باران فضای مجازی اوقاف

یا متن کامل مقاله را در همینجا مطالعه کنید…

امروز کمتر کسی هست که با بازی های رایانه ای یا موبایلی درگیر نباشد. یا خودش بازی می کند و با دنیای بازی ها آشناست و یا پدر و مادری است که از دنیای بازی غافل است و هر روز با فرزندش درگیر است که چرا این قدر وقتش را در می گذراند؟!
اما این بازی های دیجیتال چیست که همه را درگیر خودش کرده است؟!
ما وقتی پای یک فیلم سینمایی می نشینیم، با شخصیت اصلی فیلم همزادپنداری می کنیم؛ وقتی احساس خوبی به شخصیت اصلی دست می دهد، ما هم آن احساس را تجربه می کنیم. وقتی صحنه غم انگیزی اتفاق می افتد، ما هم ناراحت شده و شاید حتی گریه کنیم.
ولی وقتی پای بازی های دیجیتال می نشینیم، همزادپنداری نمی کنیم، بلکه خودپنداری داریم. چرا که خودمان هستیم که بازی را جلو می بریم و در خیلی از مواقع، این ما هستیم که تعیین کننده مسیر داستان بازی هستیم.
این درگیری فوق العاده باعث می شود که ذهن ما فرق بین واقعیت و دنیای مجازی را متوجه نشود و خیلی وقت ها تمام هوش و حواس ما، متوجه بازی است و حرف های اطرافیانمان را هم متوجه نمی شویم. و جالب است که وقتی پای بازی می نشینیم، بسیاری از نیازهای ما نیز سرکوب می شود.
این میزان از درگیری، فرصت ها و تهدیدهایی را به همراه خود می آورد. اینکه من درگیر بازی شوم و از دنیای پیرامونم خارج بشوم، شاید کمی فرصت و البته مفصلاً تهدیدهایی را برای روابط فردی، خانوادگی و اجتماعی من به ارمغان خواهد آورد.
ولی مگر نمی گویند که بهترین روش یادگیری زبان، این است که به یک کشور خارجی بروید و در محیطی قرار بگیرید که همه افراد به همان زبان صحبت می کنند. ناخودآگاه شما هم زبان را فرا می گیرید. خب در بازی من بیشترین درگیری را دارم و ذهنم گول می خورد و خودم را در آن محیط فرض می کنم؛ پس می تواند یکی از بهترین محیط ها برای یادگیری زبان باشد.

خیلی وقت است که برای صرفه جویی در هزینه ها از پیامک و شبکه های پیام رسان استفاده می کنیم و مطالبی که شاید خیلی طولانی باشد را خیلی سریع و خلاصه به مخاطبمان ارسال می کنیم.
ولی خیلی پیش می آید که مخاطبمان اشتباه برداشت می کند و جواب اشتباهی می دهد و ما هم بدتر جواب می دهیم و در نتیجه دعوا و ناراحتی بینمان پیش می آید.
ریشه این اتفاق در چیست؟
در فضای حقیقی برای انتقال پیام از سه عامل مهم استفاده می کنیم: پیام، لحن پیام و زبان بدن!
وقتی می گوییم سلام. خب یعنی سلام! پیام منتقل شد.
ولی وقتی یک مادر یا پدر می گوید بنشین! اگر با لحن محربانانه ای باشد معنی اش می شود بفرمایید بنشین. ولی ممکن است در عصبانیت باشد و همراه با لحنی تند که معنی اش می شود… پس لحن پیام ممکن است، پیام را معکوس کند و به پیام اصلی ما جهت بدهد.
اخم و خنده و چشمک زدن و خیلی حرکات دست و صورت و بدن هم می تواند مطلبی را منتقل کند. مثلاً بعضی وقت ها چشم هایمان را بالا می اندازیم و بدون هیچ حرفی، نه را به مخاطب می گوییم. یا در حین حرف زدن، با تکان دادن سرمان، اظهار تأسف هم می کنیم. پس زبان بدن هم در انتقال پیام موثر است.
حتی گاهی، زبان بدن هم پیام را معکوس می کند. مثلاً در یک مهمانی که پسر بچه ای حسابی شلوغی می کند و همه را کلافه می کند. پدرش برای اینکه او را بنشاند و در عین حال تخریبش هم نکند. می گوید: «بشین پسر گلم!» و همزمان دستش را هم بالا و پایین می کند که منظورش این است که اگر گوش ندی، برویم خانه کتک در انتظار توست!
حالا این فضای مجازی که ارتباطات ما را بسیار آسان کرده، در انتقال پیام ضعیف است و نمی تواند پیام ها را تمام و کمال و همانند ارتباطات چهره به چهره منتقل کند.
مثلاً وقتی شما تلفنی با کسی صحبت می کنید، پیام و لحن پیام منتقل می شود ولی زبان بدن نه! ولی ما تلاش می کنیم با زبان بدن، حتی پشت تلفن، منظورمان را به مخاطب برسانیم؛ حتی با وجود اینکه مخاطب می دانیم مخاطب ما را نمی بیند.
سئوال: وقتی با پیامک مطلبی را منتقل می کنیم بجز خود پیام، لحن و زبان بدن هم منتقل می شود؟
بله، پیامک نمی تواند پیام ما را به طور کامل برساند و همین می تواند ریشه بسیاری از سوء تفاهم ها باشد.
چه بسیار حرف هایی که زده ایم و منظور ما چیز دیگری بوده است. مثلاً گفته ایم خسته نباشی برادر یا خواهر! و مخاطب ما فکر کرده است داریم مسخره اش می کنیم در حالیکه واقعاً نیت ما گفتن خدا قوت به مخاطب بوده است.
بنابراین در ارتباطات، حواسمان را بیشتر جمع کنیم و هر جایی که احساس کردیم مخاطب ما، منظور ما را درست برداشت نکرده است، ارتباط پیامکی را بلافاصله قطع کرده و تماس بگیرید و تلفنی صحبت کنید و یا حتی اگر می توانید حضوری بروید و با او صحبت کنید تا سوءتفاهم ها بیشتر و بیشتر نشود.
و نکته آخر اینکه در ارسال پیام ها در شبکه های پیام رسان، از شکلک ها یا ایموجی ها استفاده کنیم تا بتوانیم لحن پیام را تا حدی به مخاطبمان منتقل کنیم و جلوی خیلی از سوء برداشت ها و سوءتفاهم ها را بگیریم.
و این را هم یادمان نرود که درست است ارتباطات خیلی ساده و ارزان شده است، ولی هیچ چیزی جای ارتباطات حضوری و چهره به چهره را نمی تواند پر کند و فضای مجازی ارتباطات را وسیع تر و بیشتر کرده است ولی کیفیتش را پایین آورده است!

نویسنده: مهندس مصطفی ضابط